BOLALAR ADABIYOTI MATNLARINING VERBAL, VIZUAL VA MULTISEMIOTIK XUSUSIYATLARI
DOI:
https://doi.org/10.54613/ku.v16i.1281Keywords:
bolalar adabiyoti, verbal qatlam, vizual matn, multisemiotika, lingvosemiotika, idrok, semiotik tizim, kognitiv yondashuv, estetik tafakkur.Abstract
Mazkur maqolada bolalar adabiyoti matnlarining verbal, vizual va multisemiotik xususiyatlari lingvosemiotik nuqtayi nazardan tahlil qilingan. Tadqiqotda matnning ma’no hosil qilish mexanizmi til birliklari, rasm, rang va shakl o‘zaro uyg‘unligi asosida o‘rganildi. G. Kress, T. van Leeuwen, M.A.K. Halliday hamda L.S. Vygotskiylarning ijtimoiy-semiotik qarashlari nazariy asos sifatida qo‘llanildi. O‘zbek va ingliz bolalar adabiyotiga mansub 20 ta asar misolida verbal qatlamning semantik yadro, vizual qatlamning esa hissiy kuchaytiruvchi omil sifatidagi roli tahlil qilindi. Natijalar shuni ko‘rsatdiki, bolalar matnlarida verbal va vizual belgilar o‘zaro integratsiyada faoliyat yuritib, bola tafakkurida ko‘pkanalli idrokni shakllantiradi. Multisemiotik yondashuv matnni nafaqat o‘qish, balki his etish va talqin qilish jarayoniga aylantiradi. Tadqiqot natijalari bolalar adabiyotini o‘qitishda lingvosemiotik metodlarni qo‘llash zarurligini asoslaydi hamda bu yo‘nalishda yangi nazariy va amaliy ufqlarni ochadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Barthes, R. (1977). Image–Music–Text. London: Fontana Press.
2. Carle, E. (1969). The very hungry caterpillar. New York, NY: World Publishing Company.
3. Halliday, M. A. K. (1994). An introduction to functional grammar (2nd ed.). London: Edward Arnold.
4. Hasanboyeva, O. (2022). Bolalar adabiyoti nazariyasi. Toshkent: O‘zbekiston Milliy universiteti nashriyoti.
5. Jewitt, C. (Ed.). (2017). The Routledge handbook of multimodal analysis (2nd ed.). London: Routledge.
6. Jo‘raeva, N. (2020). Bolalar adabiyotida lingvovizual uyg‘unlik masalalari. Farg‘ona: Davlat universiteti nashriyoti.
7. Kress, G. (2010). Multimodality: A social semiotic approach to contemporary communication. London: Routledge.
8. Kress, G., & van Leeuwen, T. (2006). Reading images: The grammar of visual design (2nd ed.). London: Routledge.
9. Milne, A. A. (1926). Winnie-the-Pooh. London: Methuen.
10. Saussure, F. de. (1916). Cours de linguistique générale. Paris: Payot.
11. Turaeva, L. (2019). Matnshunoslik va madaniy kodlar. Toshkent: Fan nashriyoti.
12. Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Downloads
Published
Iqtiboslik olish
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 QO‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.