XITOY DAVLATINING JAHON SAVDO TASHKILOTIGA A’ZOLIGI VA IQTISODIY O‘SISHGA TA’SIRINING EKONOMETRIK TAHLILI
DOI:
https://doi.org/10.54613/ku.v16i.1241Keywords:
Xitoy, JST, qishloq xo‘jaligi, yalpi ichki mahsulot, ekonometrik tahlil, regressiya modeli, R dasturi, iqtisodiy o‘sish, sektorlararo tahlil, prognoz.Abstract
Ushbu maqolada Xitoy Xalq Respublikasining Jahon Savdo Tashkilotiga (JST) a’zo bo‘lishi mamlakat iqtisodiy rivojlanishiga ko‘rsatgan ta’siri keng qamrovli iqtisodiy-statistik va ekonometrik yondashuvlar orqali tahlil qilinadi. Tadqiqot doirasida Xitoy iqtisodiyoti 1978–2000 yillar JSTga a’zolikdan oldingi davr va 2001–2024 yillar JSTga a’zolikdan keyingi davrga bo‘linib, har ikkisi uchun alohida ko‘p omilli regressiya modellari tuzilgan. Ushbu metodologiya orqali iqtisodiy o‘sishga ta’sir qiluvchi asosiy omillar aniqlanib, ularning kuchi va yo‘nalishi baholanadi. Ayniqsa, qishloq xo‘jaligi tarmog‘ining YAIMdagi ulushi, uning iqtisodiy o‘sishga qo‘shgan hissasi hamda JST a’zoligidan keyingi strukturaviy o‘zgarishlardagi roli alohida e’tiborda o‘rganilgan. Tahlil natijalari shuni ko‘rsatadiki, JSTga a’zolik Xitoy iqtisodiyotida chuqur transformatsion jarayonlarni boshlab bergan: eksport hajmi kengaygan, sanoat va xizmat ko‘rsatish sohasi tez sur’atlar bilan rivojlangan, qishloq xo‘jaligi esa nisbatan sekinroq o‘sish sur’atlarini namoyon qilgan. Shu bilan birga, qishloq xo‘jaligi hali ham Xitoyning oziq-ovqat xavfsizligi va ijtimoiy barqarorligida muhim rol o‘ynab kelmoqda. Tadqiqot jarayonida R dasturlash tilidan foydalanilgan bo‘lib, bu natijalarni yuqori aniqlikda olish imkonini bergan. Olingan xulosalar nafaqat Xitoy iqtisodiy siyosatini tahlil qilishda, balki JSTga qo‘shilishni maqsad qilayotgan rivojlanayotgan davlatlar uchun ham amaliy tavsiyalar ishlab chiqishda foydali hisoblanadi. Mazkur tadqiqot milliy iqtisodiyotlarning globallashuv sharoitida qanday moslashuvchan strategiyalarni tanlashi kerakligini ko‘rsatib beradi hamda JST a’zoligining uzoq muddatli ijobiy va salbiy oqibatlarini anglash uchun nazariy va metodologik asos yaratadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Lardy, N. R. (2002). Integrating China into the global economy. Washington, DC: Brookings Institution Press.
2. Anderson, K., Huang, J., & Ianchovichina, E. (2004). Will China’s WTO accession worsen rural poverty? China Economic Review, 15(4), 443–456.
3. Fan, S., & Zhong, F. (2006). Road development, economic growth, and poverty reduction [In Chinese]. Beijing: China Agricultural Publishing House.
4. Rodrik, D. (2006). Making room for China. Project Syndicate.
5. G‘ofurov, R., & Jo‘rayev, X. (2019). Xitoy tajribasi asosida O‘zbekistonning JSTga a’zoligi: Ijobiy va salbiy jihatlar [The WTO accession: Positive and negative aspects based on the Chinese experience]
6. Akhrorjon, A., & Maxliyoxon, O. (2024). Impact, results and consequences of wto accession on the education system. International Multidisciplinary Journal of Universal Scientific Prospectives, 2(1), 6-15.
7. Abdullaev, A., & Odilova, M. (2024). The Role of WTO in İmproving the Quality of Education. Yosh Tadqiqotchi Jurnali, 3(1), 140-148.
8. Akhrorjon, A. (2022). Uzbekistan and the World Trade Organization management system. In International scientific conference" Topical issues of the economy in modern.
9. Abdullaev, A. (2022). O ‘zbekiston iqtisodiyoti uchun jstga a’zo bo ‘lish sabab muammo va natijalari. Raqamli texnologiyalar va ta’lim istiqbollari, 1(2), 113-121.
10. Akhrorjon, A. (2022). Reasons, problems and consequences for the accession of the Uzbek ecanomy to the WTO. In International scientific conference" Topical issues of the economy in modern.
Downloads
Published
Iqtiboslik olish
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 QO‘QON UNIVERSITETI XABARNOMASI
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.